ΔΕΥΤΕΡΟΙ ΧΡΟΝΟΙ ΡΗΜΑΤΩΝ- ΑΟΡΙΣΤΟΣ Β

              Δεύτεροι χρόνοι ρημάτων

Οι δεύτεροι Μέλλοντες και Αόριστοι σχηματίζονται από τη ρίζα του ρήματος, που είναι πάντοτε βραχεία.

π,χ.    λείπω - ἔ-λιπ-ον =» προστακτική λίπε

λαμβάνομαι <   λα-ν-β-άν-ομαι [πρβ. ἐ-λαβ-όμην, λαβή]

προσφυματα βλάπτομαι   <   βλάπ-τ-ομαι      [πρβ. έ-βλα'β-ην, βλάβη] '-                 προσφυμα

Ι. Ενεργητικός και Μέσος Αόριστος Β'

ΕΦ	Οριστική	Υποτακτική	Ευκτική	Προστακτική	Απαρέμφατο	Μετοχή
	ἔ-6αλ -ον           -ες           -ε          -ομεν                        -ετε                          -ον	βάλ-ω        -ῃς        -ῃ        -ωμεν        -ητε        -ωσι(ν)	βάλ-οιμι         -οις          -οι          -οιμεν          -οιτε          -οιεν	6άλ-ε       -έτω         -       -ετε       -όντων	βαλ-εῖν	6αλ-ών-οῦσα -ον
ΜΦ
	ἐ-βαλ -όμην           -ου           -ετο          -όμεθα          -εσθε          -οντο	βάλ-ωμαι        -ῃ        -ηται       -ώμεθα       -ησθε      -ωνται	βαλ-οίμην       -οιο      -οιτο                        -    οίμεθα      -οισθε                  -οιντο	βαλ-οῦ            -έσθω           -            -εσθε                          -έσθων	βαλ-έσθαι	βαλ-όμενος -ομένη -όμενον

Σημείωση: Η Οριστική κλίνεται σαν ΠΡΤ. Οι άλλες εγκλίσεις κλίνονται σαν ΕΝΣ. Εξαιρούνται οι 6 σημειωμένοι

τύποι. Επίσης είναι αδόκιμοι οι δεύτεροι τύποι στο γ' πληθυντικό της Προστακτικής

                                                               ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗ ΦΩΝΗ

Ενεστώτας	Αόριστος β’
Οριστική	Οριστική	Υποτακτική	Ευκτική	Προστακτική (β΄ ενικό πρόσωπο)	Απαρεμφ.	Μετοχές
(ἄγω)	ἤγαγον	ἀγάγ-ω	ἀγάγ-οιμι	ἄγαγ-ε	ἀγαγ-εῖν	ἀγαγών- οῦσα-όν
(αἱρῶ)	εἶλον	ἕλω	ἕλοιμι	ἕλε	ἑλεῖν	ἑλών- οῦσα-όν
(ἁμαρτάνω)	ἣμαρτον	ἁμάρτ-ω	ἁμάρτ-οιμι	-	ἁμαρτ-εῖν	ἁμαρτών- οῦσα-όν
(βάλλω)	ἔβαλον	βάλ-ω	βάλ-οιμι	βάλ-ε	βαλ-εῖν	βαλών- οῦσα-όν
(δάκνω)	ἔδακον	δάκ-ω	δάκ- οιμι	δάκ- ε	δακ- εῖν	δακών- οῦσα-όν
(ἐσθίω)	ἔφαγον	φάγ-ω	φάγ-οιμι	φάγ-ε	φαγ-εῖν	φαγών- οῦσα-όν
(ἔχω)	ἔσχον	σχ-ῶ	σχ-οίην	σχ-ές	σχ-εῖν	σχών- οῦσα-όν
(ἀποθνήσκω)	ἀπέθανον	ἀποθάν-ω	ἀποθάν-οιμι	ἀπόθαν-ε	ἀποθαν-εῖν	ἀποθανών- οῦσα-όν
(κάμνω)	ἔκαμον	κάμω	κάμοιμι	κάμε	καμεῖν	καμών- οῦσα-όν
(κράζω)	ἔκραγον	κράγω	κράγοιμι	κράγε	κραγεῖν	κραγών- οῦσα-όν
(λαγχάνω=παίρνω με κλήρο)	ἔλαχον	λάχ-ω	λάχ-οιμι	λάχ-ε	λαχ-εῖν	λαχών- οῦσα-όν
(λανθάνω)	ἔλαθον	λάθ-ω	λάθ-οιμι	λάθ-ε	λαθ-εῖν	λαθ- οῦσα-όν
(λείπω)	ἔλιπον	λίπ-ω	λίπ-οιμι	λίπ-ε	λιπ-εῖν	λιπών- οῦσα-όν
(μανθάνω)	ἔμαθον	μάθ-ω	μάθ-οιμι	μάθ-ε	μαθ-εῖν	μαθών- οῦσα-όν
(ὀφείλω)	ὤφελον	ὀφέλ-ω	ὀφέλ- οιμι	ὄφελε	ὀφελ- εῖν	ὀφελών- οῦσα-όν
(ὀφλισκάνω)	ὦφλον	ὄφλω	ὄφλ	-	ὀφλεῖν	ὀφλών- οῦσα-όν
(πάσχω)	ἔπαθον	πάθ-ω	πάθ-οιμι	πάθ-ε	παθ-εῖν	παθών- οῦσα-όν
(πείθω)	ἔπιθον	πίθ-ω	πίθ-οιμι	πίθ-ε	πιθ- εῖν	πιθ-ών- οῦσα-όν
(πίπτω)	ἔπεσον	πέσ-ω	πέσ-οιμι	πέσ-ε	πεσ-εῖν	πεσών- οῦσα-όν
(πίνω)	ἔπιον	πίω	πίοιμι	πίε	πιεῖν	πιών-οῦσα-όν
τέμνω	ἔτεμον	τέμω	τέμοιμι	τέμε	τεμεῖν	τεμών-οῦσα-όν
(τίκτω)	ἔτεκον	τέκω	τέκοιμι	τέκε	τεκεῖν	τεκών-οῦσα-όν
(τρέχω)	ἔδραμον	δράμ-ω	δράμ-οιμι	δράμ-ε	δραμ-εῖν	δραμών- οῦσα-όν
(τυγχάνω)	ἔτυχον	τύχ-ω	τύχ-οιμι	τύχ-ε	τυχ-εῖν	τυχών- οῦσα-όν
(φέρω)	ἤνεγκον	ἐνέγκ-ω	ἐνέγκ-οιμι	ἐνέγκ-ε	ἐνεγκ-εῖν	ἐνεγκών- οῦσα-όν
(φεύγω)	ἔφυγον	φύγ-ω	φύγ-οιμι	φύγ-ε	φυγ-εῖν	φυγ- οῦσα-όν
(ἔρχομαι)	ἦλθον	ἔλθ-ω	ἔλθ-οιμι	ἐλθ -έ	ἐλθ-εῖν	ἐλθών- οῦσα-όν
(λέγω)	εἶπον	εἴπ-ω	εἴπ-οιμι	εἰπ  -έ	εἰπ-εῖν	εἰπών- οῦσα-όν
(εὑρίσκω)	ηὗρον ή εὗρον	εὕρ-ω	εὕρ-οιμι	εὑρ -έ	εὑρ-εῖν	εὑρών- οῦσα-όν
(ὁρῶ)	εἶδον	ἴδ-ω	ἴδ-οιμι	ἰδ    -έ	ἰδ-εῖν	ἰδών- οῦσα-όν
(λαμβάνω)	ἔλαβον	λάβ-ω	λάβ-οιμι	λαβ- έ	λαβ-εῖν	λαβών- οῦσα-όν
γιγνώσκω	ἔγνων	γν-ῶ	γν-οίην	γν-ῶθι	γν-ῶναι	γνούς-οῦσα-όν
βαίνω	ἔβην	βῶ	β-αίην	βῆθι	βῆναι-	βάς- ᾶσα- αν
(ἐρωτῶ)	ἠρόμην	ἔρ-ωμαι	ἐρ-οίμην	ἐρ-οῦ	ἐρ-έσθαι	ἐρ όμενος-η-ον
(τρέπομαι)	ἐτραπόμην	τράπ-ωμαι	τραποίμην	τραπ-οῦ	τραπ-έσθαι	τράπ όμενος-η-ον
(πυνθάνομαι)	ἐπυθόμην	πύθ-ωμαι	πυθ-οίμην	πυθ-οῦ	πυθ-έσθαι	πυθ-όμενος-η-ον
(αἰσθάνομαι)	ἠσθόμην	αἴσθ-ωμαι	αἰσθ-οίμην	αἰσθ-οῦ	αἰσθ-έσθαι	αἰσθ-όμενος-η-ον
(γίγνομαι)	ἐγενόμην	γέν-ωμαι	γεν-οίμην	γεν-οῦ	γεν-έσθαι	γεν-όμενος-η-ον
ἕπομαι	ἑσπομην	σπ-ῶμαι	σποίμην	σπ-οῦ	σπ-έσθαι	σπ-όμενος-η-ον
ἀφικνοῦμαι	ἀφικόμην	ἀφίκομαι	ἀφικοίμην	ἀφικ-οῦ	ἀφικ-έσθαι	ἀφικ-όμενος-η-ον

                                                                   ΜΕΣΗ ΦΩΝΗ

Ενεστώτας	Αόριστος β’
Οριστική	Οριστική	Υποτακτική	Ευκτική	Προστακτική (β΄ ενικό πρόσωπο)	Απαρεμφ.	Μετοχές
(ἄγομαι)	ἠγαγόμην	ἀγάγ-ωμαι	ἀγαγ- οίμην	ἀγαγ - οῦ	ἀγαγ-έσθαι	ἀγαγόμενος-η-ον
(αἰσθάνομαι)	ἠσθόμην	αἴσθ-ωμαι	αἰσθ-οίμην	αἰσθ-οῦ	αἰσθ-έσθαι	αἰσθ-όμενος-η-ον
(αἱροῦμαι)	εἱλόμην	ἕλ-ωμαι	ἑλ-οίμην	ἑλ-οῦ	ἑλ-έσθαι	ἑλ-όμενος-η-ον
ἀπεχθάνομαι	ἀπηχθόμην	ἀπέχθωμαι	ἀπεχθ-οίμην	ἀπεχθοῦ	ἀπεχθέσθαι	ἀπεχθόμενος-η-ον
ἀπόλλυμαι	ἀπωλόμην	ἀπόλωμαι	ἀπολ-οίμην	ἀπολοῦ	ἀπολέσθαι	ἀπο-λόμενος-η-ον
(ἀφικνοῦμαι)	ἀφικόμην	ἀφίκ-ωμαι	ἀφικ-οίμην	ἀφικ-οῦ	ἀφικ-έσθαι	ἀφικ-όμενος-η-ον
(βάλλομαι)	ἐβαλόμην	βάλ- ωμαι	βαλ- οίμην	βαλ- οῦ	βαλ-έσθαι	βαλ όμενος-η-ον
(γίγνομαι)	ἐγενόμην	γέν-ωμαι	γεν-οίμην	γεν-οῦ	γεν-έσθαι	γεν-όμενος-η-ον
ἐγείρομαι	ἠγρόμην	ἔγρωμαι	ἐγρ-οίμην	ἐγροῦ	ἐγρ-έσθαι	ἐγρ- όμενος-η-ον
ἕπομαι	ἑσπομην	σπ-ῶμαι	σπ-οίμην	σπ-οῦ	σπ-έσθαι	σπ-όμενος-η-ον
(ἐρωτῶ)	ἠρόμην	ἔρ-ωμαι	ἐρ-οίμην	ἐρ-οῦ	ἐρ-έσθαι	ἐρ- όμενος-η-ον
(εὑρίσκομαι)	ηὗ(εὑ )ρόμην	εὕρ-ωμαι	εὑρ- οίμην	εὑρ- οῦ	εὑρ-έσθαι	εὑρ- όμενος-η-ον
(ἔχομαι)	ἐσχόμην	σχ-ῶμαι	σχ-οίμην	σχ- οῦ	σχ-έσθαι	σχ- όμενος-η-ον
(λαμβάνομαι)	ἐλαβόμην	λάβ-ωμαι	λαβ- οίμην	λαβ- οῦ	λαβ-έσθαι	λαβ- όμενος-η-ον
(ἐπιλανθάνομαι)	ἐπελαθόμην	ἐπιλάθ-ωμαι	ἐπιλαθ- οίμην	ἐπιλαθ- οῦ	ἐπιλαθ-έσθαι	ἐπιλαθ όμενος-η-ον
(λέγομαι)	εἶπόμην	εἴπ-ωμαι	εἰπ- οίμην	εἰπ- οῦ	εἰπ-έσθαι	εἰπ όμενος-η-ον
(λείπομαι)	ἐλιπόμην	λίπ-ωμαι	λιπ- οίμην	λιπ - οῦ	λιπ-έσθαι	λιπόμενος-η-ον
(ὁρῶμαι)	εἰδόμην	ἴδ-ωμαι	ἰδ- οίμην	ἰδ-  οῦ	ἰδ-έσθαι	ἰδόμενος-η-ον
πείθομαι	ἐπιθόμην	πίθωμαι	πιθοίμην	πιθ-οῦ	πιθέσθαι	πιθόμενος-η-ον
(πυνθάνομαι)	ἐπυθόμην	πύθ-ωμαι	πυθ-οίμην	πυθ-οῦ	πυθ-έσθαι	πυθ-όμενος-η-ον
τέμνομαι	ἐτεμόμην	τέμωμαι	τεμ-οίμην	τεμοῦ	τεμ-έσθαι	τεμόμενος-η-ον
(τρέπομαι)	ἐτραπόμην	τράπ-ωμαι	τραποίμην	τραπ-οῦ	τραπ-έσθαι	τράπόμενος-η-ον
(ὑπισχνοῦμαι)	ὑπεσχνούμην	ὑπόσχωμαι	ὑποσχοίμην	-	ὑπο-σχέσθαι	ὑποσχόμενος-η-ον
(φέρομαι)	ἠνεγκόμην	ἐνέγκ-ωμαι	ἐνεγκ- οίμην	ἐνεγκ -οῦ	ἐνεγκ-έσθαι	ἐνεγκόμενος-η-ον

Παρατηρήσεις

(1) Η ευκτική του ἔσχον (έχω) κλίνεται:

ιδιόρρυθμα όταν είναι απλή	κανονικά όταν είναι σύνθετη
σχοίην σχοίης σχοίη σχοίημεν   κ  σχοῖμεν σχοίητε     κ σχοῖτε σχοίησαν  κ σχοῖεν	π.χ. παρά-σχοιμι
	παρά-σχοις
	παρά-σχοι
	παρά-σχοιμεν
	παρά-σχοιτε
	παρά-σχοιεν

Οι τύποι  προσσ... ανήκουν στο ρ. προσ-έχω, οι τύποι   προσ...   ανήκουν στο ρ. προ-έχω.

π.χ.   πρόσσχω < πρόσ-σχω   < προσ-έσχον   < προσ-έχω πρόσχω    < πρό-σχω    < προ-έσχον     < προ-έχω

Ο Αόριστος β' του λέγω: α) στην οριστική κλίνεται: εἶπον, εἶπας, εἶπε, εἴπομεν, εἴπα­τε, είἶπον, β) στην προστακτική κλίνεται: εἰπέ, εἰπέτω κ' εἰπάτω, εἴπετε κ' εἴπατε, εἰπό-ντων κ' εἰπάτωσαν. Οι τύποι με -α- προήλθαν από τον Αόριστο α' είπα, ο οποίος δανείζει τους λίγους τύπους που σχηματίζει, στον Αόριστο β'.

Οι προστακτικές των       ἥμαρτον        (άμαρτάνω)

                                           ἀπηχθόμην     (απεχθάνομαι)                  ελλείπουν.

                                        ὤφλον           (όφλισκάνω)

Παρουσιάζουν ανωμαλία κατά την αφαίρεση της αύξησης της οριστικής οι Αόριστοι β'   εἶλον    ->     ἕλω,

εἶπον    ->     εἴπω εἶδον    ->     ἴδω

(6) Οι υποτακτικές σχώ (έχω) και σπώμαι (έπομαι) με πρόθεση ανεβάζουν τον τόνο.

π.χ.   σχῶ	αλλά	παράσχω	σπῶμαι	αλλά	ἐπίσπωμαι
σχῇς		παράσχης	σπῇ		ἐπίσπη
σχῇ		παράσχη	σπῆται		ἐπίσπηται
σχῶμεν		παράσχωμεν	σπώμεθα		ἐπισπώμεθα
σχῆτε		παράσχητε	σπῆσθε		ἐπίσπησθε
σχῶσι		παράσχωσι	σπῶνται		ἐπίσπωνται

β' ενικό προστακτικής Αορίστου β'

Ε.Φ.Τονίζεται στην παραλήγουσα ή προπαραλήγουσα (όσο πιο ψηλά γίνεται). π.χ. μάθε, άγαγε

Εξαιρούνται

έλθέ (έρχομαι),

εύρε (ευρίσκω),

ἰδέ (όρώ),

εἰπε (λέγω),

λαβέ (λαμβάνω).

Με πρόθεση όμως ανεβάζουν τον τόνο στη λήγουσα της πρόθεσης.

π.χ.

ἄπελθε, ἐξεῦρε, πάριδε, πρόειπε, παράλαβε

Μ.Φ.   τονίζεται στη λήγουσα και περισπάται.

π.χ. ἀφικοῦ, παραγενοῦ

Εξαιρούνται οι μονοσύλλαβες σχοῦ (έχομαι), θοῦ (τίθεμαι), δοῦ (δίδομαι), σποῦ που όταν ενωθούν με δισύλλαβη πρόθεση, ανεβάζουν τον τόνο σα της πρόθεσης.

π.χ. παράσχου, κατάθου, παράδου, ἐπίσπου αλλά ἐνσχοῦ, ἐνθοῦ, ἐκδοῦ, συσποῦ

Όι μονοσύλλαβες σχές (έχω), θές (τίθημι), δός (δίδωμι), ἕς (ἳημι). Με πρόθεση όμως ανεβάζουν τον τόνο στη λήγουσα της πρόθεση.

π.χ. έπίσχες, παράθες, συνέκδος, άφες

AΣΚΗΣΕΙΣ

1) Να συμπληρώσετε τον πίνακα.

οριστική	Θέμα αορ.	προστ.	απαρέμφατο	μετοχές
εἵλου ἠγάγου ἤσθου ἀφίκου ἐβάλου ἐγένου ἐπελάθου ἔσχου ἕσπου ἐλάβου ἐλίπου ἐπἰθου

2) Να γίνει εγκλιτική αντικατάσταση στο γ’ ενικό και β’ πληθυντικό πρόσωπο του αορίστου β’ των υπογραμμισμένων τύπων.

Λύσανδρος δὲ τῇ ἐπιούσῃ νυκτί, ἐπεὶ ὄρθρος ἦν, ἐσήμηνεν εἰς τὰς ναῦς ἀριστοποιησαμένους
εἰσβαίνειν, πάντα δὲ παρασκευασάμενος ὡς εἰς ναυμαχίαν καὶ τὰ παραβλήματα παραβάλλων, προεῖπεν ὡς μηδεὶς κινήσοιτο ἐκ τῆς τάξεως μηδὲ ἀνάξοιτο. [2.1.23] οἱ δὲ Ἀθηναῖοι ἅμα τῷ ἡλίῳ ἀνίσχοντι ἐπὶ τῷ λιμένι παρετάξαντο ἐν μετώπῳ ὡς εἰς ναυμαχίαν. ἐπεὶ δὲ οὐκ ἀντανήγαγε Λύσανδρος, καὶ τῆς ἡμέρας ὀψὲ ἦν, ἀπέπλευσαν πάλιν εἰς τοὺς Αἰγὸς ποταμούς. [2.1.24] Λύσανδρος δὲ τὰς ταχίστας τῶν νεῶν ἐκέλευσεν ἕπεσθαι τοῖς Ἀθηναίοις, ἐπειδὰν δὲ ἐκβῶσι, κατιδόντας ὅ τι ποιοῦσιν ἀποπλεῖν καὶ αὐτῷ ἐξαγγεῖλαι. καὶ οὐ πρότερον ἐξεβίβασεν ἐκ τῶν νεῶν πρὶν αὗται ἧκον. ταῦτα δ’ ἐποίει τέτταρας ἡμέρας· καὶ οἱ Ἀθηναῖοι ἐπανήγοντο.

4)Να συμπληρώσετε τον πίνακα, βάζοντας στο β΄ πληθυντικό πρόσωπο τα παρακάτω ρήματα.

	θέμα	αορ.	οριστική	υποτ.	ευκτική
ἄγομαι
αἱροῦμαι
αἰσθάνομαι
ἀφικνοῦμαι
βάλλομαι
γίγνομαι
ἐγείρομαι
ἐπιλανθάνομαι
ἔχομαι
ἕπομαι
λαμβάνομαι
λείπομαι
πείθομαι

Σημείωση: Η συμπλήρωση τής πρώτης και τής δεύτερης στήλης είναι προαιρετική, καθώς απαιτούνται γνώσεις που βασίζονται κυρίως σε γλωσσολογικές παρατηρήσεις του βιβλίου της  Γραμματικής (Γραμματικής της Αρχαίας Ελληνικής Α' Ενιαίου Λυκείου  Μιχ. Χ. Οικονόμου) που -για εκπαιδευτικούς κυρίως λόγους-  είναι περιττό να διδαχτούν οι μαθητές.

4) Να γράψετε το ίδιο πρόσωπο του άλλου αριθμού, στην ίδια έγκλιση:

εἴποιεν:

ἀπολέσθω:

ἐλίπου:

παρίδετε:

λάθῃς:

5) Να γράψετε το β’ ενικό πρόσωπο όλων των εγκλίσεων:

ΟΡΙΣΤΙΚΗ          ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ                 ΕΥΚΤΙΚΗ                 ΠΡΟΣΤΑΚΤΙΚΗ

ἠσθόμην             ........................          ........................             ........................

κατήγαγον       ........................          ........................               ........................

παρέσχον          ........................          ........................               ........................

Η άσκηση 1 που υπήρχε παλιότερα αφαιρέθηκε, επειδή είχε αναρτηθεί χωρίς να έχει διασταυρωθεί η πηγή της και να αναφέρεται στο ιστολόγιο το όνομα του δημιουργού της. Εν καιρω θα δημοσιευτούν νεότερες ασκήσεις, τις οποίες είτε έχει επιμεληθεί και διασκευάσει ο κάτοχος του ιστολογίου αντλώντας τες από την προσωπική του βιβλιογραφία  είτε τις έχει δημιουργήσει αποκλειστικά ο ίδιος. Η  ανάρτησή τους σε άλλα ιστολόγια είναι αποτέλεσμα αντιγραφής.